Co to jest próchnica zębów?

Próchnica zębów to społeczna przewlekła choroba zakaźna. Jej największe nasilenie jest w krajach gdzie spożywa się w dużo cukrów. W Polsce próchnica może dotyczyć nawet 90% ludzi w całej Polsce. Polega ona na demineralizacji i uszkodzeniu tkanek zęba, na początku - szkliwa i zębiny, a następnie miazgi. Dolegliwość tworzy się wskutek procesu zmiękczania szkliwa zęba, przez kwasy i toksyny. Kwasy tworzą się w jamie ustnej dzięki bakteriom, które atakują płytkę nazębną. Próchnicy nie można bagatelizować, gdyż chore na próchnicę zęby mleczne bardzo łatwo zarażają zęby stałe.

Próchnica – przyczyny jej powstawania

Próchnica to przewlekła choroba zakaźna. Za jej rozwój odpowiadają bakterie L. Acidophilus i paciorkowce oraz Streptococcus mutans, które na co dzień są obecne w naszej ślinie. Można się nimi zarazić zarówno przez kontakt bezpośredni, jak i pośredni. Aby doszło do zakażenia wystarczy nawet korzystanie z tych samych sztućców albo szklanek. Bakterie chętnie przenoszą się podczas pocałunku wtedy bezpośrednio dostają się do jamy ustnej drugiej osoby. Jednak, aby się próchnica rozwinęła potrzebny jest jeszcze cukier oraz czas i indywidualna skłonność do powstawania.

Przyczyny powstawania próchnicy są złożone. Jest to proces, który polega na stopniowym odwapnieniu i rozpadzie twardych tkanek zęba.

Musimy wiedzieć, że już po 10 minutach od zjedzenia przekąski bogatej w cukry, pH - odczyn w jamie ustnej zmniejsza się w kwaśny do wartości około 5,0. Bakterie wtedy namnażają się w jamie ustnej, wytwarzając płytkę nazębną - czyli przezroczystą i lepką substancję, która osadza się szybko na zębach i dziąsłach. Należy ją regularnie i bardzo dokładnie usuwać przez szczotkowanie zębów, bo bakterie produkują kwasy z zawartych w resztkach pokarmów cukrów i resztek pokarmu. To powoduje demineralizację szkliwa - rozpuszczanie oraz wypłukiwanie jonów wapnia, uszkodzenia zębów i powstawanie ubytków.

Próchnica występująca początkowo na zębach może mieć postać jasnej przebarwionej plamy. Dodatkowo występuje wrażliwość na pokarmy słodkie. Rozwijająca się próchnica powoduje rozpad tkanek twardych zęba i powstanie ubytku próchnicowego. Gdy do ubytku dostanie się tylko pokarm pojawia się reakcja zarówno na bodźce chemiczne, cieplne, jak i mechaniczne. Trwałe wypełnienia może chronić zęby przed dalszymi niekorzystnymi konsekwencjami próchnicy.

Komu grozi próchnica zębów?

Próchnica rozwija się niezależnie od wieku. Dotyczy zarówno zębów mlecznych, jak i zębów stałych. Ubytki próchnicowe mogą powstawać w jednym zębie lub w kilku na raz. Próchnica lokalizuje się w rowkach i zagłębieniach na powierzchniach trzonowych zębów żujących, miejscach przydziąsłowych wszystkich zębów oraz powierzchniach stykających się zębów trzonowych z przedtrzonowymi.

W Polsce choroba - próchnica to ogromny problem! Zaawansowaną próchnicę dentyści widzą już u ponad 50% kilkuletnich dzieci, a co drugi nastolatek z jej powodu w wieku około 18 lat nie ma już wszystkich zębów.

U osób dorosłych próchnica dotyczy aż 95% osób. Przeciętna dorosła osoba w Polsce ma aż 13 zębów objętych przez próchnicę, a 57% osób powyżej 40. roku życia nosi już protezę.

Niestety tylko połowa Polaków myje zęby codziennie rano i wieczorem, natomiast reszta sporadycznie lub tylko przed wizytą w gabinecie stomatologicznym.

Próchnica zębów-początki

Próchnica w zębach mlecznych powstaje szybciej i gwałtowniej niż w zębach stałych - wpływa na to odmienna budowa anatomiczna oraz słaba mineralizacja twardych tkanek zębów. U dzieci może występować tzw. wczesna próchnica, która tworzy się zaraz po wyrżnięciu się zębów, i tzw. okrężna próchnica, która powstaje w przebiegu szybkiego rozwoju schorzenia w okolicy przyszyjkowej i w krótkim czasie powoduje odłamanie się koron zębowych.

Zęby stałe mają również dużą podatność na próchnicę szczególnie te świeżo wyrżnięte, w których mineralizacja nie została jeszcze zakończona. Duże zagrożenie jest też w zębie stałym, który jako pierwszy ukazuje się w jamie ustnej. Szczególnie często rozpoznaje się też ubytki próchnicowe w pierwszym zębie trzonowym. U młodych osób przebieg i szerzenie się próchnicy jest szybkie, dominuje postać próchnicy ostrej, wilgotnej. U dorosłych częściej występuje próchnica przewlekła, sucha.

Objawy próchnicy zębów

Dotarcie bakterii w głąb zęba powoduje dolegliwości bólowe zęba oraz nadwrażliwość zęba na zimne i ciepłe bodźce. Zgłoszenie się z tymi objawami do lekarza stomatologa daje szansę na to, że ząb zostanie uratowany. W przypadku, gdy zignorujemy dolegliwość próchnica zaczyna się rozwijać i wnikać do miazgi zęba. Tworzy się wtedy stan zapalny, który może być tak duży, że uratowanie zęba będzie niemożliwe. Próchnica zębów na samym początku atakuje szkliwo, wówczas widoczne są tylko plamki próchnicowe, które z biegiem czasu stają się ciemniejsze. Na tym etapie możliwe jest jeszcze uratowanie zęba. Dentysta wykonuje zabieg remineralizacji. Kolejny etap próchnicy to niszczenie szkliwa przez toksyny, bakterie oraz kwasy. Ubytki zaczynają się powoli powiększać, a bakterie przedostają się wgłąb miazgi. Skrajnym etapem choroby jest martwica zęba z powodu braku odpowiednio szybkiej interwencji dentystycznej. Dlatego tak ważne są wizyty kontrolne u stomatologa.

Próchnica zębów a choroby

Nie myjąc zębów 2 razy dziennie, lekceważąc stan swoich zębów oraz nie robić kontrolnych wizyt u stomatologa nie tylko stracimy zęby ale również wpływamy negatywnie na cały swój organizm!

Jama ustna jest otwartą furtką do całego organizmu - bakterie mogą przemieszczać się z niej do innych układów naszego całego ciała. Dlatego próchnica może być także istotnym źródłem infekcji np.: dolnych dróg oddechowych, poprzez przedostawanie się patogenów z jamy ustnej do nosogardła i płuc.

Nieleczona próchnica może wywoływać również ostre zapalenia tkanek kostnych znajdujących się w sąsiedztwie wierzchołka korzenia zęba, przez który miazga zęba łączy się z kością. Najczęstszą przyczyną tego typu zapaleń są bakterie znajdujące się w kanale korzeniowym zęba. Gdy nie wyleczymy zakażenia, bakterie rozprzestrzeniają się przez otwór w wierzchołku korzenia zęba i zaatakują okoliczne tkanki. W ten sposób może dojść do zapaleń okostnej i tkanek miękkich, a w skrajnych przypadkach nawet do powstania ropnia.

Jednym z poważniejszych miejscowych powikłań próchnicy są właśnie ropnie około szczękowe. Leczenie ropni odbywa się poprzez chirurgiczne nacięcie tkanek miękkich (dziąsła, policzka) aby uwolnić ropę. Nie leczenie takiego stanu grozi poważnymi konsekwencjami łącznie z powikłaniami mózgowymi jak zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, czy zakrzepowe zapalenie naczyń mózgowych.

Trzeba wiedzieć, że nieleczona próchnica zębów może mieć bardzo przykre skutki ogólnoustrojowe. Odpowiadające za jej powstawanie bakterie w stanie nagłego spadku odporności organizmu mogą szybko przedostać się do krwiobiegu, i spowodować wiele chorób np.: chorobę reumatyczną, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerek, zapalenie żył, zapalenie tęczówki oka czy nawet sepsę.

Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko próchnicy?